Een gezonde duif wordt ziek indien hij ziekteverwekkers binnenkrijgt en daartegen niet voldoende weerstand heeft. Is het aantal ziekteverwekkers gering, dan zal de weerstand van de duif vaak voldoende zijn. Is echter het aantal ziekteverwekkers groot en b.v. de voeding van de duif onvoldoende in hoeveelheid of kwaliteit, dan zal de weerstand vaak ontoereikend zijn en zal de duif dus ziek worden.

Eenmaal ziek geworden gaat de duif ziekteverwekkers uitscheiden via ontlasting, uitgeademde lucht of slijm uit de keel. In da natuur is de ruimte waarin de uitgescheiden verwekkers terecht komen zo groot, dat door het optredende verdunningseffect slechts een zeer klein percentage van de uitgescheiden ziekteverwekkers door een andere duif zal worden opgenomen. Hoe meer duiven echter in een hok per m2 verblijven, des te meer uitgescheiden verwekkers krijgen de andere duiven binnen. Het aantal ziektekiemen dat een duif per tijdseenheid binnenkrijgt noemen de infectiedruk. In een overbevolkt hok is dus sprake van een verhoogde infectiedruk. Als nu een dichtbevolkt hok slecht wordt schoongehouden, blijven de uitgescheiden ziekteverwekkers extra lang aanwezig, waardoor de infectiedruk nog hoger wordt.

Vochtige plekken in het hok zijn plaatsen waar de meeste ziekteverwekkende organismen lang in leven kunnen blijven; in een droge omgeving zijn ze minder actief. Resumerend wordt een hoge infectiedruk dus veroorzaakt door:
- Overbevolking
- Gebrek aan reinheid
- Vocht
- Direct contact tussen ontlasting en voedsel

Aan deze 4 zaken moet u het eerste denken indien u wordt gevraagd wat te doen aan onvoldoende conditie. Ze vormen de basis van de gezondheidszorg

Voorkomen is beter dan genezen
Duiven die goed verzorgd worden, zullen nauwelijks last hebben van ernstige kwalen. Toch kan het voorkomen dat er plotseling een duif ziek wordt of zich abnormaal gedraagt, zoals dikzitten. De tips hieronder vertellen u hoe te handelen en hoe u dit kunt voorkomen:

• Bij behandelen: alle duiven van één hok gelijktijdig behandelen. Dit voorkomt dat één duif de andere opnieuw besmet.
• Voorkom overvolle hokken - Dagelijks mest wegkrabben. Zandbodems zijn uit den boze. - Het hok (vloer, legnesten, zitplaatsen) moet droog zijn.
• Drinkwater moet minstens éénmaal per dag ververst worden.
• Het hok moet regelmatig ontsmet worden - Strooi geen voer op de grond.
• Maak ook uw gereedschap goed schoon, zeker wanneer u hetzelfde gereedschap ook in andere hokken gebruikt. Voorkom ook dat u zelf de wormeitjes en coccidieën overbrengt van het ene naar het andere hok b.v via uw schoenen.
• Vergeet ook de duivenmanden niet schoon te maken direct nadat ze gebruikt zijn.
• Naast hygiëne is een doelmatige bestrijding van parasieten een noodzaak om topprestaties te blijven leveren.

Hoe te handelen bij een ziekte?
Mocht er toch een duif tussen zitten die zich abnormaal gedraagt, zoals dikzitten, dan kunt u hem het beste apart zetten om verdere besmetting te voorkomen. Als u niet weet wat er aan de hand is, ga dan niet zelf dan niet zelf experimenteren met medicijnen, maar ga naar een dierenarts voor een deskundig advies.

Hoe herken ik een ziekte?
Er zijn veel verschillende soorten ziektes. Sommige kunnen eenvoudig door de fokker zelf behandeld worden. Andere ziektes kunnen voorkomen worden door bijvoorbeeld enten. Dit laatste heeft alleen zin als de duiven veel in contact komen met andere vogels die mogelijk besmet zijn. Als u niet zeker weet wat er met de duif aan de hand is, is het altijd verstandig om er een gespecialiseerd dierenarts bij te halen. Deze beschikt ook over een groot assortiment geneesmiddelen om uw duiven weer beter te maken.

Hieronder vindt u een overzicht van de meest voorkomende ziektes. Zo kunt u tijdig ingrijpen als er iets aan de hand is.

Het Geel
Het Geel, of ook wel Trichomonose, is een veel voorkomende ziekte die gemakkelijk verholpen kan worden, maar ook dodelijk kan zijn. De ziekte is zeer besmettelijk.
- Symtomen: gele, kaasachtige opeenhopingen in de keel
- Behandeling: Ronidazol in het drinkwater of tabletten. Ter preventie wordt voor het broedseizoen ook een geelkuur gegeven.

Coccidiose
Verstoring van de gezondheid met pijn in de buikholte. Coccidiose wordt veroorzaakt door een darminfectie. Besmetting kan voorkomen worden door ervoor te zorgen dat er geen mest in de voer- of drinkbakken komt.
- Symptomen: dunne ontlasting, veel drinken, sterk vermageren. Ook zal het vliegvermogen afnemen.
- Behandeling: door een dierenarts

Paramyxo
Paramyxo is een ernstige ziekte die op de pseudovogelpest lijkt. Deze ziekte tast het centraal zenuwstelsel aan en is moeilijk om te genezen.
- Symptomen: dunne waterige ontlasting, eetlust verdwijnt, trillende kop, hangvleugels, evenwichtsstoornissen.
- Behandeling: bijna onmogelijk, voorkomen kan wel d.m.v. enten met Colombovac emulsie. Voor het enten van uw duiven kunt uw terecht bij uw dierenarts.

Pokken
Deze virusziekte komt gelukkig weinig voor bij sierduiven, maar kan worden overgebracht door muggen. Indien de dieren niet behandeld worden, sterven ze door verhongering of verstikking.
- Symptomen: korstvormige, gebarsten huidwoekeringen in de snavelhoek en aan het ooglid.
- Behandeling: door de dierenarts. Voorkomen is mogelijk dmv enten. Voor duiven die weinig contact hebben met vreemden is dit niet noodzakelijk.

Paratyfus
Een ernstige, besmettelijke ziekte die veroorzaakt wordt door salmonella. Symptomen: deze kunnen in 3 groepen worden verdeeld:
- Gewrichtsaandoeningen: ontstekingen in de gewrichten.
- Evenwichtsstoornissen: dezelfde verschijnselen als bij paramyxo
- Orgaanaantasting: vermagering, slijmerige, groene ontlasting, slechte leg van eieren
- Behandeling: behandeling is moeilijk en dient door een dierenarts uitgevoerd te worden. Voorkomen kan door vaccinatie. Dit moet ruim voor het broedseizoen gebeuren.

Jonge-duiven-diarree
Wordt veroorzaakt door E. coli toxinen (giftige stoffen), gaat vaak samen met het "adenovirus" en met verminderde weerstand door stress. Als het adenovirus een rol speelt is de sterfte veel groter. Adenovirus veroorzaakt een leverbeschadiging.
- Symptomen: jonge duiven van een tot zes maanden leeftijd (meestal ongeveer 9 weken oud): geen eetlust, bol zitten en snel vermageren. Brijige bruine ontlasting, later groen-slijmig tot groenwaterig.
- Behandeling: liever geen baytril, wel TMPS. Preventie: overbevolking voorkomen, hygiëne goed voer, vaccineren met het EDS vaccin, verzuren van het drinkwater met karnemelk of azijnzuur.

Worminfecties

• Spoelwormen en haarwormen: De eieren moeten eerst "rijpen" in een vochtig milieu voordat ze besmettelijk worden. Dit duurt minimaal 10 dagen.
  • Symtomen: vermagering, gebrek aan eetlust, ontlasting wordt brijig en lichter van kleur. Bij haarwormen heftiger. Diagnose: mestonderzoek op wormeieren, spoelwormen zijn duidelijk waarneembaar, haarwormen niet.
  • Behandeling: panacur (kan veerafwijkingen geven!) of piperazine. Spartakon© of ivomec. Ivomec eerst 50x verdunnen met propyleenglycol. Daarna dosering: 1 druppel per 50 gram in de bek of op de huid.
• Lintwormen: 3 soorten zijn bekend bij de duif, komen slecht zelden voor.
  • Behandeling met Droncit.
• Platwormen (duivenbot): nauw verwant aan de leverbot. Tussengastheer: slakjes die langs sloten en drassige weiden voorkomen. Gevaarlijkste periode is de nazomer in beperkte gebieden in NL: daar waar veel sloten en plassen voorkomen.
  • Symtomen: ernstig ziek, snelle vermagering en waterige soms bloederige diarree en sterfte.
  • Behandeling: Droncit en Spartakon.

Ectoparasieten
veroorzaken over het algemeen geen last bij de duif

• Lange veerluis: vnl. op dekveren en slagpennen.
• Stuitluis: onderkant dekveren bij de stuit, deze luis is de enige die irriteert.
• Schachtmijt: tegen de schacht van de slagpennen ( alleen de witte)
• Schurftmijt: langs de veerschachten tot in de veerfollikels toe. Locatie: onderkant borstbeenkam, op de vleugels, de rug en de hals. Dekveren laten los en er ontstaan kale plekken. Behandeling met ivomec.
• Rode vogeluis of bloedluis: komt `s nachts tevoorschijn en zuigt bloed bij de duiven. Overdag in de kieren en naden van het hok te vinden. Behandeling met ivomec©.
• Luisvlieg: komt bij meerdere vogels voor. Is een bloedzuiger die bij het aanprikken naar bloed in de veerfollikels in de groeiende veer kleine gaatjes achterlaat. Behandeling: Vaponastrip, Duivenspray e.d.

Bron: Nederlandse Bond van Sierduivenliefhebbers-verenigingen